Najpopularniejszym rodzajem rusztowania, które jest stosowane na budowach jest rusztowanie ramowe nazywane również elewacyjnym albo fasadowym. Składa się ono z gotowych zespawanych części – ram, podestów, poręczy, stężeń, bortnic oraz podstawek śrubowych nazywanych również stopkami.

Ten typ rusztowania standardowo musi być zakotwiony, czyli przytwierdzony do budynku. Te rusztowania mają szerokość zaledwie 70cm lub około 1m więc jeśli chcemy je zbudować nawet na 5 czy 6 metrów to musimy je zakotwić. Rusztowania ramowe mogą być wykorzystywane do wszelkich prac ogólnobudowlanych gdzie nie trzeba bardzo dużych obciążeń – maksymalnie 2kN/m2.

Drugim typem rusztowania, który jest często używany w branży rusztowaniowej jest rusztowanie modułowe składające się ze stojaków o różnej długości, rygli poziomych, stężeń, bortnic i stopek. Ten typ rusztowania jest stosowany w różnego rodzaju zakładach przemysłowych typu: rafinerie, elektrownie, zakłady chemiczne, stocznie czy platformy wiertnicze. Rusztowania modułowe są przeznaczone do tych prac, które są bardziej skomplikowane i gdzie obciążenia mogą być dużo większe – maksymalnie 6kN/m2.

Rusztowanie modułowe będziesz montował w profesjonalnych firmach rusztowaniowych a ich montowanie jest dużo większym wyzwaniem.

Trzecim typem rusztowań są rusztowania aluminiowe przejezdne należące do kategorii rusztowań ruchomych. Zazwyczaj są wyposażone w kółka umożliwiające wielokrotne ich przemieszczanie. Ten typ konstrukcji rusztowań jest dużo mniej stabilny i wytrzymały niż rusztowania modułowe ale też wykorzystujemy te rusztowania raczej do prostych i nieskomplikowanych prac na wysokości np. prace elektryczne, hydrauliczne czy proste prace budowlane.

Poza wyżej wymienionymi typami rusztowań wyróżniamy także rusztowania rurowo – złączkowe czyli takie, która składamy z pojedynczych rur i złączy. Średnica rur stosowanych do budowy rusztowań wynosi 48,3mm i skręcamy je za pomącą złączy krzyżowych, złączy wzdłużnych oraz złączy obrotowych.

Złącze krzyżowe służy do połączenia dwóch rur pod kątem prostym. Złącze obrotowe łączy dwie rury pod dowolnym kątek a złącze wzdłużne łączy dwie rury w jednej linii i w jednej osi. Złącza zgodnie z normą EN74 mogą być wytwarzane w różnych klasach wytrzymałości.

Rusztowanie rurowo – złączkowe należy do kategorii rusztowań niesystemowych czyli takich gdzie nie ma instrukcji montażu. Takie rusztowania montujemy w oparciu o projekt indywidualny.

Jako montażysta rusztowań zostaniesz wyposażony w sprzęt roboczy przez swojego pracodawcę ale sam musisz wiedzieć jakiego sprzętu zabezpieczającego potrzebujesz do swojej pracy.

Ten sprzęt, który ma na sobie monter często jest nazywany środkami ochrony indywidualnej (ŚOI) a po angielsku Personal Protective Equipment (PPE). Na to wyposażenie składają się rękawice, kaski, ubranie robocze, okulary, zatyczki do uszu ale najważniejszym sprzętem wydają się być szelki z linkami. To właśnie ten sprzęt zabezpieczy cię przed skutkami upadku z wysokości kiedy pracujesz i montujesz rusztowania.

Musisz wiedzieć, że prace na wysokości, które będziesz wykonywał albo już wykonujesz z rusztowań są pracami zaliczanymi do prac szczególnie niebezpiecznych czyli takich gdzie w porównaniu do innych branż ryzyko wypadku jest większe! Dlatego musisz stosować odpowiedni sprzęt zabezpieczający oraz dobrać odpowiedni rodzaj zabezpieczenia.

Pamiętaj, że montując rusztowania tworzysz bezpieczne miejsce pracy dla innych osób – tak zwanych użytkowników. Użytkownik rusztowanie nie ma prawa zmieniać i przemontowywać żadnych elementów rusztowania. On wchodzi i pracuje na zmontowanym i bezpiecznym rusztowaniu.

Jeśli chodzi o zabezpieczenia przed upadkiem z rusztowania to istnieje priorytet stosowania środków ochrony zbiorowej (pierwszeństwo stosowania) przed środkami ochrony indywidualnej. Czyli balustrady (barierki, poręcze) są ważniejsze w stosowaniu niż szelki i linki – jednak jako monter rusztowań przede wszystkim wykorzystujesz szelki z linkami o odpowiedniej długości.

Aby była pewność, że zbudowane rusztowanie jest dobre i bezpieczne przed rozpoczęciem użytkowania musi przejść obowiązkową kontrolę zwaną odbiorem rusztowania.

Odbiór rusztowania w Polsce musi być wykonany przez kierownika budowy lub przez osobę kompetentną. W innych krajach jak Niemcy, Holandia, Szwecja czy Norwegia odbioru rusztowań musi przede wszystkim znać się na rusztowaniach czyli być osobą kompetentną. W Holandii, Niemczech czy np. Anglii są kursy i szkolenia dla inspektorów rusztowań.

Odbiór rusztowań musi być zapisany w dzienniku budowy lub w protokole odbioru rusztowania. Podstawowe informację, które muszą się tam znaleźć to: wykonawca montażu rusztowania, użytkownik rusztowania, przeznaczenie, maksymalne obciążenie konstrukcji i pomostów, oporność uziemienie, terminy kolejnych przeglądów i data od której rusztowanie może być użytkowane.

Oprócz odbioru rusztowania trzeba również użytkowane rusztowanie poddawać odpowiednim kontrolom czyli przeglądom. Są trzy rodzaje przeglądów rusztowania: codzienne, dekadowe i doraźne. Celem kontroli rusztowania jest upewnienie się, że nasze rusztowanie jest bezpieczne i można na nim bezpiecznie wykonywać wszelkie prace.

Bardzo ważną kwestią jest wiedza kiedy nie możesz montować, demontować i użytkować rusztowania?

Montaż, demontaż i użytkowanie są zabronione jeśli nie ma odpowiedniego oświetlenia (np. w nocy), kiedy pada deszcz, śnieg jest mgła lub gołoledź. Pamiętaj, że szczególnie niebezpieczne warunki pracy są wtedy kiedy wieje wiatr powyżej 10m/s czyli 36km/h oraz jest burza.

Jako montażysta rusztowań musisz wiedzieć, że nie możesz montować rusztowania pod liniami elektrycznymi a w ich pobliżu zachowywać minimalne odległości od skrajnych przewodów. Dla linii do 1kV są to 3m ale wraz ze wzrostem napięcia w liniach elektroenergetycznych musisz zwiększać tę odległość do nawet 30m.

Przystępując do składania rusztowań powinieneś zapoznać się z instrukcją montażu rusztowań czyli tzw. DTR. Każdy producent rusztowań ma obowiązek opracować instrukcję montażu.

Większość dobrych konstrukcji rusztowań ma certyfikat – znak B.

Przed montażem powinno się wygrodzić strefę niebezpieczną gdzie nie będą mieli dostępu postronni ludzie. Wymiary strefy niebezpiecznej to 1/10 wysokości rusztowania ale nie mniej niż 6m.

Każde rusztowanie musi być prawidłowo posadowione. Musisz zadbać o to aby na podłożu gruntowym czyli np. trawniku grunt był odpowiednio wyrównany, utwardzony i wyprofilowany ze spadkiem umożliwiającym odpływ wód opadowych po ulewnych deszczach. Do prawidłowego posadowienia rusztowania musisz użyć odpowiednich podkładów drewnianych. Grubość takich podkładów to minimum 4cm.

Na kursie na pewno się dowiesz jak powinny być zabezpieczone rusztowania przy chodnikach, ulicach oraz w miejscach przejść i przejazdów. Podstawowym zabezpieczeniem są daszki ochronne i osłony z siatek ochronnych. Według polskich norm daszki ochronne powinny mieć minimalny wysięg 2,2m dla rusztowań do 20m wysokości a powyżej minimum 3,5m. Zgodnie z europejskimi wymaganiami norm daszki powinny mieć taki wysięg aby chronić przechodniów przed spadaniem przedmiotów z rusztowania a wysięg ten uzależniony jest od oceny ryzyka przeprowadzonej przez osobę nadzorującą.